Maart

Maart

Lentemaand

Het koude vroege voorjaar is van oudsher een tijd van schaarste (hunger gab). Mensen gingen op pad om – als aanvulling op de in de wintertijd opgelopen vitaminetekorten – vitaminerijke bermkruiden te plukken. Goudgele molsla, malse hopscheuten en brandneteltopjes waren een welkome aanvulling op het karige dagelijks menu. Zwerfaval nemen we het hele jaar door mee, maar de Landelijke Opschoon dag is een goed moment om circulaire verpakkingen uit te proberen zoals een cadeauverpakking van ridderzuringblad omwikkeld met pitrus ‘touw’. Als het geurige maarts viooltje bloeit is de lente begonnen!

•  1 maart – 31 maart: Vastentijd
• 18 maart: Landelijke Opschoondag
• 21 maart: lente

Bomen & struiken

Sappen, kiemen, jong blad, jonge naalden. Bomen hebben ons veel te bieden in de lente. Zoet boomsap is te drinken als ‘limonade’, mals boomblad is een gezonde toevoeging aan een lentesalade, verse meikaas wikkel je in geurig walnotenblad en krentenboombloesem past op een dessert.

Boomsap

Als het ‘s nachts vriest en overdag warmer is, dan komen de boomsappen op gang. Luister naar de klotsende sapstromen in de boom, breek een takje af van een flinke berk en kijk hoe het ‘kraantje’ druppelt of hang er een flesje aan en kijk morgen of het gevuld is.

• Berk: licht zoet, kokos
• Esdoorn: licht zoet (ingekookt maple sirup)
• Linde: licht zoet

Naalden

Jonge naalden van naaldbomen* hebben een fris bitterzoete citroensmaak en – geur en zitten vol vitamine C. Gebruik ze als citroenvervanger of ruik eraan voor een rustgevende geur. Onderstaand overzicht is een ezelsbruggetje om de verschillen tussen den, spar en larix te onthouden.

• Grove den (duo: naalden zitten duo aan de tak): bitter, citroen
• Douglasspar (solo: naalden zitten solo aan de tak): citroen, ananas
• Lariks (legio: meerdere naalden de tak): bitter, citroen

* Pas op: de giftige taxus, veel aangeplant in parken en tuinen, heeft donkergroene glanzende geurloze naalden. Een doorgebeten taxuspitje is dodelijk giftig!

 Planten & kruiden

Kiemen

Ontkiemd (wild) zaad geeft smaakexplosies in de mond en mooie kleuraccenten op het bord. Uitgegroeide kiemplantjes kunnen na IJsheiligen (15 mei) – als er geen nachtvorst meer is – in de volle grond worden geplant. Kiemen van planten uit de kruisbloemenfamilie smaken lekker pittig.

• Koolzaad: zeer pittig
• Look-zonder-look: pittig, look
• Mosterd: zeer pittig, scherp
• Raapzaad: zeer pittig
• Zandkool: scherp pittig, rucola

Kruiden

Bermkruiden, zijn een gezonde lekkere aanvulling tijdens de hunger gab periode in het vroege voorjaar. Jonge wilde scheuten zijn gezond en hebben verassende smaken die lijken op komkommer, rabarber of tuinkers. Sommige scheuten zoals hop, chicorei en paardenbloem zijn minder bitter als ze zijn afgedekt van de zon. Oogst ze jong, proef ze als snackje tijdens een wandeling of verwerk ze in salades, pesto en stamppotten.  Let op: wilde scheuten en (berm)kruiden groeien op plekken waar mensen en honden lopen: verhit ze goed, of neem stekjes en zaad mee voor oogst uit eigen tuin!

• Asperges: licht bitter
• Bamboe: fris zoet, komkommer (kern uitsnijden)
• Barbarakruid: licht pittig
• Cichorei: licht bitter (afgedekt van de zon, witlof)
• Duizendknoop: bitterzoet, rabarber
• Hop: licht bitter (afgedekt van de zon)
• Lisdodde: fris zoet, komkommer (kern uitsnijden)
• Look-zonder-look: look
• Melde: neutraal, spinazie (voorloper spinazie)
• Molsla, jong paardenbloemblad: mild bitter (afgedekt van de zon onder een molshoop)
• Pitrus: fris zoet, komkommer (kern uitzuigen)
• Riet: fris zoet, komkommer (kern uitzuigen)
• Speenkruid: neutraal (oogsten voor de bloei)
• Veldkers: pittig, tuinkers
• Veldsla: neutraal
• Vogelmuur: neutraal, mals
• Winterpostelein, neutraal, mals
• Zevenblad: selderij, peterselie
• Zuring, Schapen: fris zuur

Stinsenplanten zijn uit zuidelijke landen geïmporteerde en verwilderde sierbloemen aangeplant in landgoed-, pastorie- en boerderijtuinen. Stins betekent in het Fries: stenen huis. Veel stinsenplanten zijn voorjaarsbloeiers met heerlijk geurende eetbare bloemen zoals daslook en maarts viooltje.

• Daslook: ui, prei, look. (Sinds 2017 niet meer op de rode lijst) *
• Kraailook: look
• Dovennetel, Gele: zoet
• Bloedzuring: citroen
• Sleutelbloem: licht zoet (sinds 2017 niet meer op de rode lijst)
• Viooltje, Maarts: zeer zoet, bloemig
• Lievevrouwebedstro: vanille, kaneel (gedroogd)
• Pastinaak: kruidig zoet (voorloper aardappel)
• Roomse kervel: zoet
• Struisvaren, fiddlehead: amandel (licht giftig, altijd meerdere keren koken met vers water)
• Robbertskruid: scherp pittig, kruidig
• Speenkruid: neutraal (oogst voor de bloei)
• Bosaardbei, Grote: zoet (Rode Lijst)
• Zevenblad: slederij, peterselie

* Pas op: het giftige naar parfum geurende lelietje-van-dalen lijkt op daslook en groeit in dezelfde periode op dezelfde locaties.  Kneus het blad en ruik eraan!)

Bloemen

Verwerk de zoete gele composietenbloemen zoals paardenbloemen direct in gelei, siroop of ‘honing’ om te voorkomen dat ze gaan pluizen.  De gele bloemen uit de composietenfamilie lijken erg op elkaar, ruiken heerlijk zoet en zijn allemaal eetbaar.

• Paardenbloemen: licht zoet
• Biggenkruid: licht zoet

Kleine paarse hondsdrafbloemetjes groeien overal en smaken – net als andere lipbloemigen zoals tijm en rozemarijn – lekker pittig. Gebruik ze als scherpe tegenhangers van romige sausen zoals mayonaise of hangop.

• Hondsdraf: pittig scherp

Dieren

 Eieren

• Schaal & scheldieren (maart, april)